Jazz jest wszędzie! W klubach, na festiwalach, stacjach radiowych, w telewizji. We wszystkich tych miejscach spotykają się muzycy i gdy im w duszy zagra, robią jam session. Ten obco brzmiący termin oznacza po prostu wspólne muzykowanie, artystyczną improwizację z wykorzystaniem różnych instrumentów i stylów muzycznych. Jam session to szansa, że ktoś nas dostrzeże lub spotkamy interesujących muzyków. Na scenie każdy chce pokazać pełnię swoich możliwości, dlatego trzeba dbać o etykietę, aby nikt nie poczuł się niepotrzebny.

Jam session to zawsze ciekawy eksperyment artystyczny. Udział w wydarzeniu rozwija muzyków jako kompozytorów i wykonawców, którzy muszą szybko reagować na każdą zmianę melodyczną czy harmoniczną. Z sesji jamowych często wywodzą się zespoły muzyczne, czy projekty krótko- i długoterminowe. Jest więc sens jamować, bo z każdego spotkania może powstać coś wielkiego.

Sesje jazzowe

Spotkania jam sessions są bardzo często cyklicznymi wydarzeniami organizowanymi w dowolnym klubie. Przeważnie nie mają żadnego programu, według którego się odbywają, ani  żadnego składu wyjściowego. Do jam session może przyłączyć się każdy, kto kocha muzykę. Warto mieć słuch muzyczny i doświadczenie w grze na instrumentach, ale dla amatorów również jest miejsce na sesji jazzowej.

Jam session ma zazwyczaj bardzo luźną formę. Artyści biorący udział w takiej inicjatywie podchodzą otwarcie do nowych osób, które chcą spróbować swoich sił w tworzeniu muzyki. Umiejętność improwizacji ma bezpośredni wpływ zarówno na umiejętność grania w zespołach muzycznych, jak w tworzeniu własnej muzyki. Najlepiej, gdy słucha nas duża publiczność.

Na stronie internetowej dla muzyków znaleźliśmy radę na początkujących, którym obca jest etykieta sceniczna: „Jeśli chcesz naprawdę zaimponować zespołowi, nie wołaj o klucz, tylko wskaż palcami i powiedz: 1 w górę dla G-dur, 3 w dół dla Es-dur, itd.… Prawdopodobnie poczęstują cię potem drinkami”. Wśród przykładów standardów jazzowych do zaproponowania na jam można wymienić Summertime, Autumn Leaves, Fly me to the moon, Sunny, Cantaloupe Island, Take Five, Blue Bossa, So What, Marcy Marcy Marcy, Cissy Strut, The Chicken, Chameleon, Take The „A” Train czy All Blues.

Muzyczna improwizacja

Ważnym elementem sesji jest współpraca muzyków, dlatego żaden z nich nie powinien starać się przebić na pierwszy plan. Nie jest dobrze, jeśli nie posiadając odpowiednich kompetencji muzycznych, próbujemy zdominować skład, nie słuchając, co się dookoła dzieje. Będzie super, jeśli uczestnicy jam session wyczują powstającą melodię oraz rytm, a później grają tak, by muzyka brzmiała harmonijnie i spójnie. Angażując się, możemy stworzyć wspólnie coś unikatowego. Każdy będąc częścią spontanicznej kompozycji, wnosi do muzyki cząstkę swojego niepowtarzalnego świata.

Najważniejszą cechą w sesjach improwizacji jest umiejętność wzajemnego słuchania oraz dostosowania się do innych muzyków. Jeżeli masz świadomość swoich braków muzycznych, wycofaj się, graj ciszej, słuchaj uważnie harmonii. Możesz wtedy potraktować jam session jako możliwość przełamania się, oswojenia się ze sceną, z muzyką wykonywaną na żywo. Szanuj innych, w tym również muzyków, którzy odbiegają poziomem od naszego. Każdy ma prawo grać wspólnie z nami.

Różnorodność charakterów, różne poziomy umiejętności i wymiana doświadczeń potrafią być niesamowitą mieszanką rodzącą niepowtarzalną muzykę. Możliwości, jakie daje jam session, są nieograniczone. Często na takich spotkaniach pojawiają się osoby ze swoimi oryginalnymi instrumentami, a czasem także wykorzystują przypadkowe przedmioty do tworzenia muzyki.

Organizacja koncertu

Rozpoczynając organizację jam session, wyznacz czas i miejsce spotkania. Postaraj się zapewnić odpowiednie instrumentarium: bas, perkusję, instrument akordowy. Prawdopodobnie sesja jazzowa bez pełnej sekcji rytmicznej, ale za to z czterema saksofonistami i trzema trębaczami nie będzie udana. Zaproś muzyków pisemnie, zaznaczając, jak długo chcielibyście grać. Postaraj się o odpowiedzi RSVP z wyprzedzeniem i poproś muzyków o podanie utworów, które chcą zagrać.

Podczas sesji można zaprosić ich nieformalnie i ustnie, innym razem jest lista zapisów z boku sceny z imieniem, instrumentem czy utworem. Zazwyczaj w grupie jazzmanów jest doświadczone trio: klawiszowiec, perkusista i basista. Prawdopodobnie potrafią zagrać większość popularnych standardów. Często perkusista nadaje rytm i tempo, a reszta muzyków dostosowuje swoją grę do niego.

W przeciwieństwie do pierwszych jamów organizowanych w latach 60. w amerykańskich klubach, gdzie muzycy po godzinach pracy grali improwizowany jazz, współczesne sesje nie są tak hermetyczne i chętnie przyjmują przypadkowe osoby. W praktyce nie zdarza się, aby muzyk chcący dołączyć do grupy został wyproszony z jam session.

Rola prowadzącego

Istnieją różne sposoby ustalenia listy utworów do zagrania na koncercie. Czasami gospodarz zapowiada utwór, innym razem muzycy na scenie rozmawiają i decydują o utworze na miejscu. W przypadku jam session z udziałem większej liczby początkujących najlepiej mieć listę utworów przygotowaną wcześniej, aby artyści wiedzieli, jakie utwory muszą opanować przed spotkaniem.

Prowadzący powinien umieć przełamać emocjonalne bariery między uczestnikami, które mogą przeszkadzać na początku spotkania. Muzycy grający w spontanicznie tworzonych zespołach są zwykle otwarci i przyjaźni, ale każdy miewa kiedyś zły dzień. W jam session granice między jazzmanami zacierają się, a energia i twórcza improwizacja są dla wszystkich uczestników artystyczną podróżą pełną niespodzianek.